Sandra Łazuga, 

specjalista ds. produktów, Telefoniczne Centrum Pacjenta Coloplast, dietetyk

W swojej zawodowej praktyce często słyszę poniższe pytania i niepokój z nimi związany, dlatego postanowiłam wesprzeć Państwa w wiedzy na temat cewników.

Jak prawidłowo dobrać rozmiar cewnika?

 Rozmiar cewnika powinien być zasugerowany przez lekarza lub pielęgniarkę podczas badania urodynamiki (badanie to ocenia, czy pęcherz jest neurogenny i czy występują zalegania moczu w pęcherzu). Jeśli nie miałeś takiego badania, a lekarz zalecił samocewnikowanie, możesz zwrócić się o darmowe próbki cewników jednorazowych w celu przetestowania 2-3 rozmiarów.

Zacznij od najmniejszego zaproponowanego cewnika (w przypadku dzieci CH06, a w przypadku osób dorosłych lub powyżej 12 r.ż. – CH10). Aplikacja cewnika we właściwym rozmiarze nie powinna powodować bólu, czy ucisku; mocz powinien wydostawać się w dobrym tempie, żwawo. Pojawianie się moczu po bokach cewnika lub bardzo wolny strumień oznacza, że cewnik jest za mały.

Czy rozmiar cewnika zależy od wieku i wagi?

W przypadku dzieci możemy sugerować się wiekiem, natomiast w przypadku osób dorosłych wiek i waga nie mają znaczenia przy wyborze rozmiaru cewnika jednorazowego.

Ile razy dziennie powinienem się cewnikować?

Harmonogram cewnikowania określa lekarz. Ilość opróżnień pęcherza moczowego za pomocą cewnika jednorazowego zależna jest od rodzaju schorzenia. Pacjenci z pęcherzem neurogennym najczęściej otrzymują zalecenia, aby cewnikować się co 3-4 godziny w ciągu doby z przerwą nocną, która nie przekracza 8 godzin.

Co to są cewniki hydrofilowe i z czego jest powłoka hydrofilowa cewnika Speedicath®?

Cewniki hydrofilowe (tzw. gotowe do użycia) to cewniki jednorazowe, sterylne; są fabrycznie powlekane substancją hydrofilną, która zapewnia gładkie wprowadzenie do pęcherza. Zaletą takiego cewnika jest wygoda oraz minimalizowanie uszkodzeń cewki moczowej.

Skład powłoki hydrofilowej to: woda, N-metylopirolidon, Pirolidon poliwinylowy, Cytrynian trietylu, Oligo [2-hydroksy-2-metylo-1-[1-metylowinyl], etanol.

 Czy cewniki hydrofilowe nie będą mnie uczulać?

Jeśli jesteś uczulony na któryś ze składników powłoki hydrofilowej nie powinieneś używać cewników Speedicath®. Jeśli nie jesteś pewny – objawy takie jak pieczenie, swędzenie, czy obrzęk po użyciu cewnika powinny być dla Ciebie znakiem ostrzegawczym. Głównym składnikiem powłoki hydrofilowej jest woda i uczulenia zdarzają się bardzo rzadko. Cewniki Speedicath® nie zawierają lateksu.

Co zrobić, gdy czuje opór przy wprowadzaniu cewnika?

Jeśli to możliwe, spróbuj innej pozycji przy cewnikowaniu i postaraj się rozluźnić, zakasłaj lub wykonaj kilka głębokich oddechów, zrelaksuj się. Po chwili spróbuj zacewnikować się jeszcze raz.

 Jak zapobiegać zakażeniom układu moczowego? 

Aby zapobiegać zakażeniom układu moczowego (ZUM) cewnikuj się regularnie, zgodnie z harmonogramem, który zaproponował lekarz. Nie pozwalaj, aby przerwa nocna trwała więcej niż 8 godzin. Starannie przestrzegaj zasad higieny – dbaj, aby okolice cewki moczowej były odpowiednio przygotowane do cewnikowania (umyte wodą, wodą z mydłem lub chusteczkami nawilżonymi) oraz zachowuj sterylność cewnika jednorazowego. Pod żadnym pozorem nie wprowadzaj do cewniki moczowej cewnika, który dotknął innej powierzchni, lub cewnika który był już użyty! Nie pozostawiaj cewnika hydrofilowego na dłużej niż czas cewnikowania np. na noc. Pamiętaj o regularnym piciu odpowiedniej ilości płynów oraz zbilansowanej diecie ubogiej w cukry proste (tj. słodycze).

Czy mogę uzyskać więcej niż 180 sztuk cewników w ramach refundacji? 

Tak. Na podstawie odpowiedniego orzeczenia lekarskiego (dot. pierwszej grupy inwalidztwa lub ustawy za życiem) lekarz, wypisując zlecenie na cewniki, może przepisać więcej niż 180 sztuk na miesiąc. Dla osób do 18 r. ż. nie wiąże się to z dodatkową opłatą, natomiast osoby dorosłe pokrywają koszt 20%.

Jaka pozycja będzie najlepsza przy cewnikowaniu dla kobiety/mężczyzny?

 Każdy powinien samodzielnie i indywidualnie dobrać pozycje, która będzie się sprawdzać przy cewnikowaniu. Kobiety, które poruszają się na wózku inwalidzkim, mogą spróbować pozycji półleżącej, w której będą miały lepszy dostęp do cewki moczowej. Aby przyjąć tę pozycję powinny zsunąć się nieco w dół. Cewnik mogą połączyć z workiem do zbiórki moczu, aby nie przejmować się, że strumień moczu wydostanie się w niekontrolowanym kierunku. Kobiety, które poruszają się w standardowy sposób i nie mają problemów z utrzymaniem równowagi, mogą postawić jedną nogę na toalecie, odwodząc ją na zewnątrz, aby mieć lepszy dostęp do cewki moczowej oraz kierując cewnik bezpośrednio do muszli klozetowej.

Mężczyźni, w zależności od sprawności, mogą cewnikować się na siedząco, używając worków do zbiórki moczu lub kierując cewnik bezpośrednio do muszli klozetowej lub na stojąco. Należy pamiętać, że cewnik wprowadzamy, kiedy członek jest w pozycji poziomej i kierujemy go do pozycji bardziej pionowej kiedy poczujemy pierwszy opór.

Cewnik wypada z cewki przy cewnikowaniu – dlaczego?

Cewnik hydrofilowy Speedicath® jest solidnie nawilżony warstwą hydrofilową, która chroni cewkę moczową przed uszkodzeniami. Cewnik może wysuwać się z cewki moczowej ze względu na poślizg, który zapewnia warstwa hydrofilowa. Aby tego uniknąć, cewnik należy trzymać za dedykowane do tego, suche miejsce pod kolorową końcówką cewnika. Jeśli mimo przytrzymywania cewnika, cewnik wysuwa się z cewki moczowej, powinniśmy postarać się rozluźnić mięśnie – zakasłać, pogwizdać lub wykonać kilka głębokich oddechów.

Czy cewniki hydrofilowe są czułe na temperaturę otoczenia? 

Producent cewników Speedicath® zaleca, aby produkt przechowywać z dala od światła słonecznego w temperaturze pokojowej (do 25 stopni Celsjusza), nie przegrzewać ani nie trzymać długo w ujemnych temperaturach.

Dlaczego warto prowadzić dzienniczek cewnikowania i monitorować ilość zalegań?

 Informacje te są bardzo istotne dla Twojego lekarza. Spróbuj więc, chociaż przed kolejną wizytą, prowadzić dzienniczek, w którym będziesz notować te dane. Prowadzenie takiego dzienniczka może Cię również motywować do regularności w cewnikowaniu i piciu płynów, a co za tym idzie do profilaktyki zapobiegania zakażeniom układu moczowego. Możesz poprosić o wysyłkę wzoru dzienniczka cewnikowania w Telefonicznym Centrum Pacjenta Coloplast.

Jak najbezpieczniej transportować cewniki hydrofilowe – czy można je zginać? 

Cewniki hydrofilowe Speedicath® można przechowywać w pozycji zgiętej lub pionowej do 3 godzin. Nie należy zginać pod kątem prostym.